FAQ erfgoed

Erfgoedlijst

• Wat is PORTIVA? Waar houdt PORTIVA zich mee bezig?

PORTIVA is een intergemeentelijke onroerenderfgoeddienst waar je terecht kunt met alle vragen over archeologisch, bouwkundig en landschap erfgoed. De erfgoeddienst is werkzaam in Bierbeek, Glabbeek, Hoegaarden, Linter en Tienen.

PORTIVA is het aanspreekpunt voor eigenaars, architecten, bouwheren, projectontwikkelaars van lokaal waardevol erfgoed, beschermde stads- en dorpsgezichten, cultuurhistorische landschappen, monumenten en archeologische zones. Ook iedereen die geïnteresseerd is in de geschiedenis van het onroerend erfgoed kan bij ons terecht. PORTIVA biedt ondersteuning en trajectbegeleiding bij alle soorten erfgoeddossiers.

• Hoe voerde PORTIVA het onderzoek precies uit?

De erfgoeddienst PORTIVA voerde een onderzoek uit naar de erfgoedwaarde van alle gebouwen aan en binnen de ring van Tienen. Ook het historische begijnhof, de stationsbuurt en een deel van de Vianderstraat werden meegenomen. In een eerste fase werd er een bureau-onderzoek uitgevoerd via een streetview applicatie en een eerste selectie van waardevolle gebouwen gemaakt. Vervolgens werden van alle gebouwen foto’s gemaakt vanaf het openbaar domein. Van alle gebouwen werd een fiche gemaakt met een beschrijving van het gebouw. Vervolgens werden de selectiecriteria en erfgoedwaarden gedetailleerd omschreven. In een derde fase worden nu de eigenaars aangeschreven en kan de omschrijving en selectie nog verder verfijnd worden aan de hand van extra informatie.

• Waarom is mijn gebouw opgenomen in de erfgoedlijst?

De gebouwen werden geselecteerd op basis van een aantal criteria zoals de zeldzaamheid of de gaafheid van de gevels en daken. Andere criteria houden in hoe representatief een bepaald gebouw is voor een periode of stijl, of dat het gebouw deel uitmaakt van een ensemble. Ook de bredere context waar het gebouw esthetisch of stedenbouwkundig deel van uit maakt werd meegenomen in de overweging. Je vindt dit terug in de fiche van elk gebouw.

• Mijn pand is nu opgenomen op de inventaris, blijft dit zo of kan dat over 10 jaar nog veranderen?

Uw pand blijft normaal op de inventaris staan als er niets wijzigt of er geen extra informatie gevonden wordt. Wordt het gebouw verbouwd of gesloopt waarbij er veel erfgoedelementen verdwijnen dan kan het gebouw geschrapt worden van de lokale lijst van waardevol erfgoed. Ook als we via extra informatie weten dat het gebouw toch niet zo zeldzaam is, of niet behoort tot het oeuvre van een architect of dat het huis volledig herbouwd werd kan er ook een aanpassing gebeuren. Iedereen kan altijd nieuwe gegeven doorgeven aan de intergemeentelijke erfgoeddienst of de gemeente en vragen voor een aanpassing.

• Welke (erfgoed)waarde heeft mijn gebouw?

In de erfgoedlijst spreken we over erfgoedwaarden: de meest voorkomende erfgoedwaarden zijn de historische waarde, de architecturale waarde en de esthetische waarde. Deze waarden worden bij ieder gebouw summier beschreven. Een volledige lijst van de verschillende erfgoedwaarden en hun definitie vind je terug in de inleiding bij de lijst van het waardevol bouwkundig erfgoed.

• Hoeveel gebouwen zijn vandaag opengenomen in de nieuwe erfgoedlijst?

Er werden in totaal 1220 gebouwen opgenomen in de inventaris van het centrum, 64 in het begijnhof en 73 items van klein religieus erfgoed.

Erfgoedverordening

• Waarom is een erfgoedlijst en -verordening nodig?

We willen in Tienen de ontwikkelingsgeschiedenis en haar bijhorend erfgoed ook in de toekomst leesbaar houden in het straatbeeld omdat het bijdraagt aan de kwaliteit van de openbare ruimte en een aangename leefomgeving. Niet enkel de grote historische monumenten zijn van belang, maar ook het behoud van het lokale waardevolle erfgoed. Het historische erfgoed staat steeds meer onder druk vanuit het bouwen van grote nieuwe ontwikkelingen, het opdelen van huizen en vanwege de druk vanuit de energetische renovaties waarbij er vaak weinig esthetische en goedkope materialen gebruikt worden. We willen een duidelijk algemeen denkkader creëren met generieke en specifieke regels hoe we met onze historische stad willen omgaan. Dit zorgt voor meer rechtszekerheid voor de eigenaars.

• Wat verandert er tegenover de beoordeling van vergunningsaanvragen zoals vandaag?

Eigenlijk verandert er weinig: vandaag wordt er ook al rekening gehouden met de erfgoedwaarden van gebouwen en kunnen vergunningsaanvragen vanwege de erfgoedwaarden geweigerd worden of kunnen er voorwaarden aan verbonden worden (zie cultuurhistorische aspecten bij de beoordeling van de goede ruimtelijke ordening, VCRO Art.4.3.1). De onroerenderfgoeddienst PORTIVA geeft vandaag reeds advies bij gebouwen die geacht worden waardevol te zijn.

Het grote verschil is dat vandaag iedereen ervan op de hoogte zal zijn dat een gebouw waardevol is. We contacteren alle eigenaars door middel van een brief en er volgt een openbaar onderzoek over de erfgoedlijst en de erfgoedverordening. Voor waardevolle gebouwen zal het nu duidelijk zijn welke regels er moeten gevolgd worden wat van belang is indien je een gebouw wil kopen of verbouwen. Het zorgt zo voor meer rechtszekerheid.

• Voor welke gebouwen geldt de erfgoedverordening?

De erfgoedverordening geldt voor alle gebouwen die zijn opgenomen in de lokale lijsten van waardevol erfgoed die mee met de verordening zullen worden goedgekeurd. Daarnaast zal de verordening ook gelden voor de gebouwen die reeds werden opgenomen in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed van Vlaanderen.

De erfgoedverordening zal niet gelden voor gebouwen die zijn beschermd door de Vlaamse Overheid als monument, stads- en dorpsgezicht, cultuurhistorisch landschap of archeologische site.

• Verandert de eigendomssituatie van mijn pand?

Nee, deze blijft ongewijzigd, je blijft altijd eigenaar van je pand.

• Kan ik mijn huis nog verbouwen?

Ja, verbouwingen zijn nog steeds toegelaten. Een opname in de lokale erfgoedlijst heeft niet als doel het bevriezen van de toestand van dat moment. Wijzigingen en aanpassingen aan de wensen van de eigenaar blijven steeds mogelijk. We vragen enkel rekening te houden met de bewaarde erfgoedelementen van het gebouw. Met de generieke en specifieke regels in de verordening wordt het duidelijk hoe we met onze historische gebouwen willen omgaan. Deze regels gelden voor alle waardevolle gebouwen en zorgen zo voor rechtszekerheid voor de eigenaars.

• Kan ik mijn huis slopen?

In principe is het niet toegelaten om een huis dat op de erfgoedlijst staat en dus waardevolle erfgoedkenmerken bevat, te slopen.

Hierop zijn er wel uitzonderingen: in geval dat de werken voor het behoud te ingrijpend zijn vanuit bouwtechnisch oogpunt en het behoud niet in verhouding staan tot de erfgoedwaarde ervan, kan een gebouw nog steeds gesloopt worden; daarnaast kan een huis met een lage erfgoedwaarde gesloopt worden indien een nieuwbouwproject een meerwaarde creëert ten opzichte van het bewaarde erfgoed en het behoud van de waardevolle delen niet mogelijk is.

Niet-waardevolle uitbreidingen zoals een achterbouw of bijgebouw zonder erfgoedelementen kunnen altijd afgebroken worden.

• Zorgt de opname van mijn gebouw op de erfgoedlijst (en -verordening) voor een waardevermindering van mijn gebouw?

Onderzoek van het agentschap Onroerend Erfgoed uit 2017 heeft juist aangetoond dat gebouwen opgenomen op de Vlaamse inventaris van het bouwkundig erfgoed en meer bepaald de erfgoedkarakteristieken zorgen voor een meerwaarde van 6 % op de woningprijs. Elk bijkomend beschermd monument in een straal van 50m heeft een prijsopdrijvend effect van 1,8 à 2,2 %. Er valt te verwachten dat de opname in de lokale lijst van waardevol bouwkundig erfgoed een soortgelijk meerwaarde kan creëren. Het onderzoek toont aan dat een sterke concentratie van erfgoedobjecten hoog gewaardeerd wordt door kopers. Een erfgoedobject wordt ook sterker gewaardeerd in een omgeving waar meer erfgoed aanwezig is of in een omgeving met een hogere bevolkingsdichtheid zoals zeker in de binnenstad van Tienen. Voor het onderzoek zie: https://id.erfgoed.net/infocat/publicaties/465.

Natuurlijk kan je argumenteren dat na een eventuele sloop een groter appartementsgebouw zou kunnen opgericht worden met een hogere densiteit. Echter kan een aanvrager deze werken slechts uitvoeren na het bekomen van een omgevingsvergunning. En aan een vergunning kunnen veel voorwaarden verbonden zijn zoals een maximale kroonlijsthoogte, nokhoogte en diepte en een maximale densiteit, etc. En vandaag wordt er ook al rekening gehouden met de erfgoedwaarden van gebouwen en kan een vergunningsaanvraag tot sloop enkel vanwege de erfgoedwaarden al geweigerd worden (zie cultuurhistorische aspecten bij de beoordeling van de goede ruimtelijke ordening, VCRO Art.4.3.1).

• Wat is een cultuurhistorisch profiel en waarom moet ik dit bij mijn vergunningsaanvraag voegen?

Telkens wanneer je een verbouwing doet en een vergunning aanvraagt voor een waardevol gebouw zal er gevraagd worden om een cultuurhistorisch profiel toe te voegen. Daarin beschrijf je de erfgoedelementen en erfgoedwaarden van het pand en hoe je er bij de verbouwing al dan niet rekening mee houdt. Er wordt ook gevraagd om een aantal foto’s toe te voegen. Zo kan de gemeente een goede beoordeling maken van de impact van de werken op de belangrijke erfgoedelementen.

We hopen natuurlijk dat de aanvrager op voorhand even stil staat bij de belangrijke erfgoedelementen van zijn pand zodat hij of zij er ook rekening mee kan houden tijdens het ontwerp. Zo worden weigeringen van vergunning vermeden en maken de eigenaars geen nodeloze kosten.

Erfgoedpremie

• Wat wil de gemeente bereiken met deze premie?

Door het invoeren van een premie voor werken aan gevels- en daken van waardevolle gebouwen ondersteunen we de eigenaars bij een iets hogere kost bij het restaureren van speciale gevelelementen zoals een kroonlijst of het restaureren van een houten voordeur. Ook het behoud van art deco glas-in-loodramen wordt ondersteund. Op die manier behouden we het historisch karakter van onze straten.

• Hoe hoog is de premie?

De premie voorziet een bedrag van 20 % van de aanvaarde kosten (excl. BTW) met een maximum van 4.000 euro. Voor uitzonderlijk Tiens erfgoed kan deze oplopen tot 6.000 euro. Er kan slechts één premie per adres per jaar gevraagd worden.

• Krijg ik een premie voor het plaatsen van nieuwe ramen?

Er wordt enkel een premie voorzien voor erfgoedversterkende werken. Dit betekend dat de huidige ramen gerestaureerd worden of vervangen worden naar historisch model met historische materialen. Normaal gezien wordt er een premie voorzien voor het herstellen of aanpassen van de raamprofielen. Glas is normaal niet inbegrepen tenzij er voor monumentenglas wordt gekozen.